Een psychose: waan of waardevol?

Herstelverhaal, Presentie 31 juli 2022

De westerse psychiatrie wijst alles wat spiritueel of bovennatuurlijk lijkt af. Psychotische patiënten ervaren dingen die er niet zijn en moeten daar met medicatie van af, is het devies. Maar in niet-westerse culturen kunnen deze ‘ongewone ervaringen’ juist waardevol zijn. ‘Mijn wanen hadden wél betekenis.’

Wat iemands kijk op de buitengewone ervaring ook is, goede hulp komt eigenlijk op hetzelfde neer, zegt psycholoog Ghane. “Het uitgangspunt is de interpretatie van de patiënt zelf. Komt iemand bij mij vanwege een geest? Goed, dan gaan we daarmee aan de slag. Hoe kunnen we jou versterken zodat je de kwade aanvallen van die geest beter aankunt?” Braakman: “Wij psychiaters denken vaak dat we precies weten wat realiteit is. Een beetje bescheidenheid zou ons goed doen.”

Voor het hele artikel de website van OneWorld!

Psychiater over regie – patiënten opleiden tot deskundigen van hun ziekte

eigen regie, Ervaring, GGZ, zelfstandigheid 14 mei 2022

Patiënten zelf de regie geven, is dit altijd mogelijk en wenselijk? In de psychiatrie komt het voor dat patiënten verward zijn of zich in een waanwereld bevinden. De regie bij de patiënt leggen lijkt dan niet de meest voor de hand liggende optie, toch is dat juist de norm. Frank van Es, psychiater in het Universitair Centrum voor Psychiatrie (UCP) van het UMCG, legt uit hoe dit zit.

Eigen regie over je brein
‘Er is een verschil tussen een aandoening aan je grote teen of een aandoening aan je brein, want je brein dat ben je zelf, dat is je identiteit.’ Om rekening te houden met de impact daarvan zal een psychiater de wensen van de patiënt intensief verkennen. Frank noemt dit ‘kenmerkend voor het vak’. ‘Als je een behandeling geeft die ingrijpt op het brein, is eigen regie van de patiënt noodzakelijk, want mensen nemen alleen medicijnen in of volgen psychotherapie als zij ervan overtuigd zijn dat dit noodzakelijk is voor hun welzijn.’

In gesprek
Psychiatrische problemen kunnen gedurende het hele leven op allerlei manieren weer opduiken en de behandeling is daarom vaak complex en duurt soms meerdere jaren. Daarnaast kan de ziektelast per persoon erg verschillen. ‘Je kan als behandelaar nooit bepalen wat voor de patiënt het meest belangrijk is, welke problemen diegene als meest vervelend ervaart, en tegen welk deel van behandeling diegene het meest op ziet.’ Frank vindt het daarom essentieel om samen met de patiënt de voor- en nadelen van verschillende mogelijkheden voor behandeling te verkennen.

‘Jij bent de patiënt’
Dat gesprek aangaan is vaak niet makkelijk. ‘Jij bent toch de dokter?’ hoort Frank regelmatig als hij behandelopties voorlegt. Waarop hij wel eens reageert: ‘Dat klopt, maar jij bent de patiënt!’ ‘Niemand vindt het prettig om verantwoordelijk gesteld te worden voor een probleem waar je nog helemaal geen grip op hebt, maar tegelijkertijd wil niemand ongevraagd zijn leven lang bij de hand genomen worden’, legt Frank uit. Door te luisteren en vragen te stellen probeert hij verbinding te maken en te ontdekken waarvoor de patiënt bij hem is gekomen. Dit wordt hulpvraagverheldering genoemd. ‘Waar heeft u nu het meeste last van?’, ‘wat zou u daar zelf aan kunnen doen?’ en ‘welke hulp heeft u van mij nodig?’, zijn voorbeelden van vragen die Frank stelt. Als duidelijk is welke hulp de patiënt nodig heeft, gaat hij verder in gesprek over de aanpak en hij blijft dit doen gedurende de behandeling.

Experts in eigen ziekte
Frank en zijn collega’s in het UCP leiden patiënten op tot deskundigen in hun eigen ziekte. ‘Het is belangrijk dat ze leren hoe ze hun problemen kunnen begrijpen en hun veerkracht kunnen vergroten’, vindt hij. Hierdoor kunnen patiënten hem soms precies vertellen wat het beste is om te doen. ‘Laatst vertelde een patiënt dat hij wil stoppen met medicatie. Hij wist dat ik zijn keuze serieus zou nemen.’ Dit betekent niet dat Frank niks meer in te brengen heeft: ‘Ik heb meestal wel een nieuwe overweging over de risico’s van die keuze of een suggestie voor een alternatief, waar de patiënt nog niet bij had stilgestaan. Zo ontstaat nog wel eens twijfel en kantelt het plan. Daar hebben we het dan over. We houden dus samen regie over het proces. Juist omdat patiënten zo grondig nadenken over hun symptomen en hun dossier door en door kennen, kom ik vaak weer op nieuwe ideeën.’

Als eigen regie onmogelijk lijkt
Soms zijn patiënten erg verward, bijvoorbeeld tijdens een psychose. ‘Iemand heeft dan geen controle meer over zijn gedachten en emoties, en heeft vaak wel door dat hij het niet meer goed overziet, maar probeert toch vast te houden aan een strohalm’, legt Frank uit. In deze situaties zoeken patiënten wanhopig naar een oplossing voor hun probleem. ‘Ik heb soms te maken met mensen met bijzondere overtuigingen, die vooral boos zijn over de tegenwerking door anderen die zij hebben ervaren.’ Hij geeft een voorbeeld van iemand die zich bedreigd voelt door achtervolgers: ‘Als je bedreigd wordt, dan moet je niet bij een dokter zijn, maar bij een politieagent, toch? Maar, daar is de patiënt al geweest en daar werd de bedreiging niet serieus genomen. Er is kennelijk een reden waarom diegene toch bij mij is gekomen. En dat is het begin van het gesprek waaruit uiteindelijk een hulpvraag gevormd kan worden, maar dit is soms erg zoeken.’

Regie bij verplichte zorg 
Frank vindt eigen regie de norm en verplichte zorg de uitzondering. Maar, er zijn ook situaties waarin het nauwelijks mogelijk is om de patiënt de regie te geven, zoals bij ernstig gevaar waarvoor verplichte zorg noodzakelijk is. ‘Het behandelteam probeert de zorg dan zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen die de patiënt aangaf in goede gezondheid en die de familie aangeeft; we kunnen bijvoorbeeld rekening houden met de angst voor bepaalde bijwerkingen. Zo gauw het maar even kan geven we weer regie terug.’ Ook legt hij uit dat patiënten vaak begrip tonen voor zijn beslissing om verplichte zorg te geven. ‘Opvallend vaak herstelt ook de samenwerking met de patiënt, het behandelcontact. Vervolgens kunnen we de patiënt vragen om aan te geven hoe we een volgende keer beter kunnen aansluiten; diegene houdt zo ook de regie op momenten dat beslissingen door anderen worden overgenomen.’

Bron: umcg.nl

Dit is het grote verschil tussen alleen en eenzaam zijn.

Eenzaamheid, Ervaring, GGZ, Kwetsbaarheid, zelfstandigheid 21 februari 2022

Mensen gaan er vaak vanuit dat je eenzaam wordt door alleen te zijn, maar is dat wel zo? En kan je ook eenzaam zijn wanneer je in gezelschap bent? We zochten uit wat nou precies het verschil is tussen eenzaamheid en alleen zijn.

Terwijl ik (schrijfster: Winnie Verswijvel) het heerlijk vind om me ‘s avonds terug te trekken in mijn slaapkamer met een goed boek en een kop thee, is dat voor veel mensen een eenzaam gebeuren. Wat ík dan weer heel erg eenzaam vind, is me omgeven door een groep mensen waarmee ik geen raakvlakken lijk te hebben. Het ziet er dus naar uit dat het verschil tussen alleen zijn en eenzaamheid niet zo eenduidig is.

1. 

Alleen zijn vertelt iets over het aantal mensen rondom jou (dit is een objectieve weergave van de werkelijkheid), terwijl eenzaamheid een gevoel van isolatie uitdrukt (wat dan weer een subjectieve weergave van de werkelijkheid is).

2. 

Alleen zijn kan perfect samengaan met gevoelens van geluk. Sommige mensen vinden het juist fijn om af en toe dingen alleen te doen. Eenzaamheid en geluk daarentegen treden zelden samen op.

3. 

Alleen zijn maakt dat je extra kan genieten van bepaalde activiteiten (zoals lezen, hardlopen of slapen). Eenzaamheid daarentegen zal nooit een meerwaarde zijn in het uitoefenen van hobby’s of activiteiten.

4. 

Alleen zijn op zich hoeft geen nadelige bijwerkingen te hebben. Eenzaamheid daarentegen gaat gepaard met verwarring, slapeloosheid en depressie.

5. 

Alleen zijn kan een manier zijn om te ontstressen van een drukke wereld vol prikkels, terwijl studies aantonen dat eenzaamheid de aanmaak van stresshormonen aanwakkeren.

6. 

Alleen zijn heeft niets te maken met persoonlijkheid, terwijl eenzaamheid meer gebruikelijk is bij mensen met een laag zelfbeeld. Dit komt omdat mensen met een laag zelfbeeld sneller geloven dat ze de aandacht en vriendschap niet verdienen.

7. 

Alleen zijn op zich kent geen gezondheidsrisico’s. Eenzaamheid daarentegen is gelinkt aan een grotere kans op cardiovasculaire aandoeningen, alcohol- en druggebruik, Alzheimer en een verminderd geheugen.

Zo zie je maar dat de 2 begrippen een heel andere betekenis hebben. Het grote gevaar schuilt dus voornamelijk in eenzaamheid. Merk je bij jezelf gevoelens van eenzaamheid op, aarzel dan niet om dit aan je naasten te vertellen. Zie het gevoel van eenzaamheid als een positief signaal van je lichaam, een trigger om in actie te komen.

Voor meer artikelen over alleen zijn en/of eenzaamheid of lifestyle gerelateerde artikelen kunt u kijken op de site van Bedrock.

Herstelondermijning door Tom van Wel

Ervaring, GGZ, Herstelverhaal 21 februari 2022

Op vrijdag 9 mei 2014 gaf Tom van Wel (psycholoog en onderzoeker) voor zorgprofessionals een lezing over ‘Herstelondermijning’

Zonder dat zij dit zelf merken gaan hulpverleners vaak ernstig de mist in. Bij Tom van Wel, die 25 jaar in de GGZ werkt, is dat niet anders. Samen met hem kijken we deze avond kritisch naar onze herstelondermijnende reflexen. Wanneer we daar zicht op hebben, worden we beter in ons werk.

VraapApp

LVB, zelfstandigheid 4 februari 2021

Citaten over VraagApp

“Dankzij VraagApp kan ik me meer richten op de grote vragen die bij mijn cliënten spelen.” “VraagApp zorgt er voor dat mensen meer zelfredzaam en zelfverzekerder worden.” “Ik vind het erg tof als een cliënt zelf iets oplost met VraagApp.” “Met VraagApp krijg je antwoord voordat je een fout begaat.” “Ik heb mijn moeder ook uitgenodigd om meedenker te worden.”

Download de app voor Apple of Android.

Euthanasie De Movie

GGZ, Kwetsbaarheid, Maatschappij, Presentie, Stigma 8 januari 2021

Een BOOS Docu

In deze documentaire bespreken we (de wens voor) euthanasie bij jonge mensen, en dan vooral euthanasie door uitzichtloos psychisch lijden. Dat doen we, omdat Robin (25) en Athaliah (21) ons mailden met de vraag of we het hier alsjeblieft een keer over konden hebben. Ok, is goed. Bij dezen. Zodoende spraken we met hen én twee anderen, Olax en Jelmer, over deze kwestie. Want waarom willen zij eigenlijk niet meer leven? Hoe voelt uitzichtloos lijden? Waarom euthanasie, en geen zelfdoding? En: waar loop je eigenlijk allemaal tegenaan als je de euthanasie aanvraagt? Moeilijke vragen, over een zwaar onderwerp, maar wel nodig om te beantwoorden. Bereid je voor op goeie verhalen, nieuwe inzichten en her en der een plottwist.

Meer info aangaande euthanasie en euthanasie-aanvragen in Nederland? Kijk op http://www.expertisecentrumeuthanasie…

Zie het rapport van Expertisecentrum Euthanasie achter deze link: http://bit.ly/euthanasie-in-2019

Met dank aan Robin, Athaliah, Menno, Olax, Jelmer, NVVE, Gerty en Johan. Gemaakt door Marije de Roode, Tim Hofman en Leon Veenendaal, Sam Tollenaar, Jasper Steenhuis, Emma van den Berg, Azad Shig Murad, Inez Quakkelaar, Hubert van der Want en Leon Zervos.

Uitbehandeld, maar niet opgegeven.

Empathie, GGZ, Herstelverhaal, Kwetsbaarheid, Maatschappij, Presentie, Psychose, schizofrenie 21 november 2020

Het persoonlijk verhaal van een psychiater over zijn patiënten

De Duitse psychiater Detlef Petry werkte vanaf de jaren zeventig tot aan zijn pensioen in 2009 in het psychiatrisch ziekenhuis Vijverdal in Maastricht. In deze kliniek verbleven zo’n 150 patiënten die door de reguliere psychiatrie waren opgegeven: zij werden platgespoten met medicijnen, belandden in de separeerkamer en werden vastgebonden.

Al snel na zijn aanstelling in 1978 ontwikkelt Petry een geheel andere behandelmethode, een die indruist tegen de heersende opvattingen van die tijd. Petry kijkt niet alleen naar de ziekteverschijnselen, maar verdiept zich in het levensverhaal van zijn patiënt. Hij bouwt een persoonlijke band met zijn patiënten op: hij praat me ze, bezoekt met hen plaatsen uit hun verleden en ontmoet familieleden.

Het sleutelwoord in Petry’s benadering is ‘rehabilitatie’. Zijn doel is om zijn patiënten weer deel te laten nemen aan het leven. De resultaten van zijn aanpak zijn verbluffend: terwijl zelfmoord binnen psychiatrische afdelingen regelmatig voorkomt, vindt er op Petry’s afdeling de laatste tien jaar geen enkele zelfmoord(poging) plaats.

In Uitbehandeld, maar niet opgegeven vertelt Detlef Petry over zijn patiënten en zijn opvattingen in de psychiatrie, maar ook over zijn eigen leven: zijn jeugd in het naoorlogse Duitsland, het naziverleden van zijn vader en het moeilijke contact met zijn ouders.

Herstelverhalen van anderen #01.

Autisme, Ervaring, GGZ, Herstelverhaal, Kwetsbaarheid 20 oktober 2020

‘De verpleegkundige zei: Je hebt een ziekte, en die heb je de voor de rest van je leven. Daar zul je mee moeten leren leven. En daarom moet jij voortaan deze pillen slikken. Ik dacht: Wie denk jij in godesnaam dat je bent, om tegen mij op mijn 26e te durven zeggen dat ik een ziekte heb, voor de rest van mijn leven?’ Gepubliceerd door Psychosenet.

Hieronder nog enkele interessante (sites met) herstelverhalen:
Mandy Verleijsdonk op haar eigen site over Autisme
Heleen Wadman op de site Herstel-Verhalen

Milou verloor haar moeder door zelfdoding en wil nu taboes doorbreken.

GGZ, Kwetsbaarheid 4 oktober 2020

Bericht overgenomen van nos.nl

Ze leggen de schuldvraag bij zichzelf, worstelen met hun verdriet en zijn bang de andere ouder ook kwijt te raken. Kinderen die één van hun ouders verliezen door zelfmoord kunnen er maar moeilijk over praten. Want op het onderwerp rust een groot taboe.

Dat ervoer ook Milou, toen haar moeder tien jaar geleden zelfmoord pleegde. Ze kreeg het gevoel dat leeftijdsgenoten met een grote boog om haar heen liepen en kon haar verhaal niet kwijt, omdat niemand haar vragen durfde te stellen. Ze raakte in een isolement. Dat maakte haar rouwproces nog moeilijker en ze voelde zich eenzaam.

Nu is Milou 29 en heeft ze er een film over gemaakt. Om lotgenoten, nabestaanden en anderen bewust te maken van de taboes rondom zelfmoord door ouders. In haar documentaire Waarom bleef je niet voor mij? praat ze met vier jonge kinderen die net één van hun ouders door zelfmoord zijn verloren. Ze durfden hun angsten en gevoelens te delen. Het resulteerde in een aangrijpende documentaire, die volgens rouwexperts taboedoorbrekend is.

De documentaire Waarom bleef je niet voor mij? wordt samen met alle andere eindexamenfilms van de Nederlandse Filmacademie op 24 oktober in zijn geheel uitgezonden door HUMAN. Op 9 en 10 oktober is de documentaire online te zien.